GALen atentatuak, polizien sadismoa anaia galdu berri duten senideei aurpegira barre egitean, torturak, inpunitate poliziala edota senideei justizia ezak sortutako inpotentzia... Itxi gabeko orbainez betetako istorioa da “Pasaiako Badia”.

Oroimena ez da atzoko eztabaida soilik, gaurkoa eta biharkoa ere bada.

Garai bizi horretan bizi eta erakutsien ikerketa-hausnarketa lan kritiko hau ez da iraganari begirada hutsa, orainean eta geroan eragiteko asmoa duen iraganaren irakurketa eraikitzaile eta eraldatzailea da.

Berrikuntzak ekarri ditu Laclauk, batzuk zuzenak, beste batzuk eragin dituen eztabaiden bidez.

Historia honetan bi arnas kontatzen dira; Iratxe Sorzabalena eta Mari Nieves Diazena, bere amarena. Biek ala biek, bakoitzak bere modura, torturak eragiten duen arnas falta sufritu dute, beste hainbat sufrikariorekin batera. Lehenak, bere azalean pairatu du bizitzarekiko behin-behineko etena. Bigarrenak, berriz, bere parte izan zen alabaren gorputzean. Bi arnas ikusezin horiek ikustarazi nahi ditu historia honek, bi itolarri horiek, sufrimendu bikoitz hori. Kasu honetan, amaren ahotik eta bizipenetatik, baina alabak bere azalean sufritutakoa ardatz hartuta, eta ahal den neurrian Iratxeren ahotsa ere entzunaraziz.

Euskal Herriko torturaren errealitatean sakontzen duen dokumentala, batez ere marka fisikorik uzten ez duen horretan arreta jarriz eta KREIren txosten ofizialari jarraituz. Euskal Autonomia Erkidegoan 1960-2014 artean izandako tortura eta tratu txarrak ikertzeko proiektua. Eusko Jaurlaritzak egin zuen, Bake eta Bizikidetza Planaren esparruan, eta estatistikei oso lotuta dago. Azken urteetan, Euskal Herrian dokumentatutako 4.113 tortura kasu polizial, % 73 Franco hil ondoren, eskualdean zeuden gorputz guztietako agenteek exekutatuak: polizia Nazionalak, Guardia Zibilak eta Ertzaintzak.

Eskolatik lagun minak diren bost emakume, urtero, salbuespenik gabe, astebeteko ihesaldia antolatzen dute elkarrekin. Aurten, bidaia horren inguruabarrak bereziak eta desberdinak dira, horietako bati minbizia diagnostikatu berri baitiote. Bidaia batzuek bizitza betiko aldatzen dizute. Bizitza batzuek betiko aldatzen dizkizute bidaiak.

1986ko abenduaren 5etik 6rako gauean, Parisen, ikasleen protesta-mugimendu baten erdian, 22 urteko Malik Oussekine, poliziak emandako jipoiaren ondorioz hil zen. Honakoa, bere familiaren borrokari buruzko lau ataleko miniserie da.

Unai Iturriaga eta Harkaitz Cano gidoilariek eta Joseba Larratxe ‘Josevisky’ marrazkilariak arauari itzuri egin diote Mikel Laboa heterodoxoari dagokionez, komiki-liburuan. Bere kantuak irudi bilakatu dute eta kontutan hartu dituzte Laboaren katarsirako gaitasuna, garai baten kronika, soiltasunaren apologia, surrealismoa, hizkuntzak eta generoak gainditzeko zeukan sena.

Axut eta Artedrama antzerki konpainiek elkarlanean Zaldibarko zabortegiko artedrama sortu duten azken lana da. Pandemia, heriotza, drama, lana, luizia, mina, angustia, mugak, neurriak, grinak, maitasuna, sendia, inauteria. Harkaitz Canok eta Ximon Fuchsek elkarrekin idatzi dute testua eta Ander Lipus, Maite Larburu, Manex Fuchs, Ruth Guimera, Eneko Gil, Ane Sagüés eta Jon Ander Urresti. Dantzaria, irrati-esataria, Zaldibarko langileak, politikariak, enpresariak... gorpuztu dituzte antzeslana.

Bertsoaren bueltan elkartu ziren lau gazteak; eurek dioten bezala, lagun talde batek sortutako ordubete inguruko ikuskizuna da. Baina, bertsoa ez ezik, gaztetasuna eta marika eta bollera izatea ere badira obraren ardatz nagusiak. Begirada horretatik, ikusleari galderak eragin, barruak erre eta gorputza mugitzen dio eRRek, bitasunari su emateak deserosoa izan behar baitu ezinbestean.

Netflix plataformako Bridgerton telesaila ikusita sortutako galderek bultzatu dute obra sortzera. Hori da antzezlanaren abiapuntua. Ondoren feminismoa ardatz hartuta, umorez blaitutako bidaia batean murgilaraziko gaituzte, sakonean patriarkatua kuestionatzen duten hainbat hausnarketa bultzatuz: fikzioak gugan izan dezakeen eragina, genero rolak, maitasun erromantikoa, maskulinitate ereduak...