Belatzek, Lucioren alde humanoena eta, aldi berean, politikoena, puri-purian erakusten dizkigutenak.

Gure testuginguru zehatza kokagune nagusia ez den arren, mahai gainean ditugun auziei erreparatzeko oso egokia da.

AEBn eta Kanadan mafiak kontrolaturiko tabernetan elkartzen ziren lesbianak, gayak, drag queenak eta komunitate baztertuak 1960-70 inguruan. Bai giro hori bai askapen borrokaren hastapenak eta kontraesan edo eztabaidak ezin hobeki ezagutuko ditugu.

Globalizazioak ekarri zuen iragana ezabatutako orainaldi betierekotik, pasa gara kondizio postum-era, etorkizunik gabeko gaurkotasunera, ametsik, zeruertzik, imajinaziorik gabeko, antieroien eta apokalipsiaren garaia.

Richard Nixon AEBetako presidente izan zenean gertaturiko eskandalu politikoa izan zen, haren kontseilari batzuen kontrako salaketa eta haren dimisioa ekarri zituena. Alex Gregory eta Peter Huyckek sortu eta idatzitako drama politikoko bost atalez osaturiko telesail bat da, [euskaraz Etxe Zuriko Iturginak], David Mandelek zuzendua, Egil Krogh eta Matthew Kroghen Integrity 2007 liburuan oinarrituta.

Australiako gobernuaren zirrikituak desmuntatu egiten dira entzuleen aurrean, politikan elkartzen diren identitate desberdinak agerian utziz. Gizon zuriz inguratutako esparru politikoan emakumea izatea ez da erraza eta emakume indigena izateak are konplexuagoa egiten du egoera. Oraindik ere generoaren intersekzionalitateari, etniari eta sexu-orientazioari buruz hausnartu behar denean. Unibertso politikoari begirada bat ematea genero-ikuspegi fresko eta distiratsu batetik.

Historia honetan bi arnas kontatzen dira; Iratxe Sorzabalena eta Mari Nieves Diazena, bere amarena. Biek ala biek, bakoitzak bere modura, torturak eragiten duen arnas falta sufritu dute, beste hainbat sufrikariorekin batera. Lehenak, bere azalean pairatu du bizitzarekiko behin-behineko etena. Bigarrenak, berriz, bere parte izan zen alabaren gorputzean. Bi arnas ikusezin horiek ikustarazi nahi ditu historia honek, bi itolarri horiek, sufrimendu bikoitz hori. Kasu honetan, amaren ahotik eta bizipenetatik, baina alabak bere azalean sufritutakoa ardatz hartuta, eta ahal den neurrian Iratxeren ahotsa ere entzunaraziz.

Euskal Herriko torturaren errealitatean sakontzen duen dokumentala, batez ere marka fisikorik uzten ez duen horretan arreta jarriz eta KREIren txosten ofizialari jarraituz. Euskal Autonomia Erkidegoan 1960-2014 artean izandako tortura eta tratu txarrak ikertzeko proiektua. Eusko Jaurlaritzak egin zuen, Bake eta Bizikidetza Planaren esparruan, eta estatistikei oso lotuta dago. Azken urteetan, Euskal Herrian dokumentatutako 4.113 tortura kasu polizial, % 73 Franco hil ondoren, eskualdean zeuden gorputz guztietako agenteek exekutatuak: polizia Nazionalak, Guardia Zibilak eta Ertzaintzak.

Unai Iturriaga eta Harkaitz Cano gidoilariek eta Joseba Larratxe ‘Josevisky’ marrazkilariak arauari itzuri egin diote Mikel Laboa heterodoxoari dagokionez, komiki-liburuan. Bere kantuak irudi bilakatu dute eta kontutan hartu dituzte Laboaren katarsirako gaitasuna, garai baten kronika, soiltasunaren apologia, surrealismoa, hizkuntzak eta generoak gainditzeko zeukan sena.

Axut eta Artedrama antzerki konpainiek elkarlanean Zaldibarko zabortegiko artedrama sortu duten azken lana da. Pandemia, heriotza, drama, lana, luizia, mina, angustia, mugak, neurriak, grinak, maitasuna, sendia, inauteria. Harkaitz Canok eta Ximon Fuchsek elkarrekin idatzi dute testua eta Ander Lipus, Maite Larburu, Manex Fuchs, Ruth Guimera, Eneko Gil, Ane Sagüés eta Jon Ander Urresti. Dantzaria, irrati-esataria, Zaldibarko langileak, politikariak, enpresariak... gorpuztu dituzte antzeslana.

Bertsoaren bueltan elkartu ziren lau gazteak; eurek dioten bezala, lagun talde batek sortutako ordubete inguruko ikuskizuna da. Baina, bertsoa ez ezik, gaztetasuna eta marika eta bollera izatea ere badira obraren ardatz nagusiak. Begirada horretatik, ikusleari galderak eragin, barruak erre eta gorputza mugitzen dio eRRek, bitasunari su emateak deserosoa izan behar baitu ezinbestean.

Netflix plataformako Bridgerton telesaila ikusita sortutako galderek bultzatu dute obra sortzera. Hori da antzezlanaren abiapuntua. Ondoren feminismoa ardatz hartuta, umorez blaitutako bidaia batean murgilaraziko gaituzte, sakonean patriarkatua kuestionatzen duten hainbat hausnarketa bultzatuz: fikzioak gugan izan dezakeen eragina, genero rolak, maitasun erromantikoa, maskulinitate ereduak...