ERREPORTAJEAK
Telesforo Monzon hil zela 40 urte igaro diren honetan, bere figura gogoratu nahi izan dugu. Alde batetik, Punto y Horak 1981an publikatutako dokumentu bat dakarkigu, bertan bere elkarrizketa, artikulu eta kanta batzuk biltzen dira, beste hainbaten artikuluekin batera. Bestetik, Jose Luis Elkoro Monzonen bizitzari buruzko hainbat pasadizo kontatzen dizkigu elkarrizketa eder batean.
Argazkia. Telesforo Monzon eta Argala
EUSKALDUNA NAIZ
Euskalduna naiz eta
Euzkadi duta maite
Horgatik kartzelara
Eremanen naute.
Makilez jo nautenak
Elizan bai dirade
Nere oinaza minen
Eskaintzen ba ote?
Tiroz hilen naute
Errana bai dautate
Eta gauean lurrez
Estaliko naute.
Kartzela leihotik
Izar bat da ageri
Hura biziko deno
Euskadi da biziko.
Bergaran jaioa, Telesforo Monzon Ortiz de Urruela (Bergara, 1904-1981) Euskal Herriko politikari nabarmenetako bat izan zen. Bigarren Errepublikan Eusko Jaurlaritzako kidea, ondoren erbesteratua Ipar Euskal Herrira, azkenik Herri Batasunako kidea. 1977an Xiberta Hoteleko topaketak bultzatu zituen Argalarekin batera. Ondoren Altsasuko Mahaia eratu eta Herri Batasunaren sorreran parte hartuko zuen, EAE/ANV, ESB, HASI eta LAIA alderdien koalizioa izango zena. Idazlea (Gudarien eginak, obrarik ezagunena), olerkilaria, antzerkigintan ere trebea, herri honen memorian geratu diren borroka kanta askoren sortzailea (Itziarren semea, Batasuna, Lepoan hartu eta segi aurrera, Kalera kalera...)...
Monzonen izaera poetikoak ere ederki laburbilduko zituen Euskal Herriaren askapen prozesuaren bi aurpegi, lurraldetasunaren korapiloa eta abertzaleen batasuna. Lehenerako, pitxar hautsiaren metafora sortuko zuen, Euskal Herria estatuek puskatan banatutako herria zela eta jarroia berrosatzea abertzaleen lehen zeregintzat jotzen zuena. Ez Nafarroa Euskadira batzeko (orduko terminologian), alderantziz baizik. Maltzagaren metaforarekin abertzaleen batasuna irudikatu nahi izan zuen.
Argazkia. Herri Batasunaren mahai nazionalaren aurkezpen publikoa Bergaran, Monzonek zuzendua.
Hemen behean, alde batetik, 1981an bere heriotzaren ondoren publikatu zen Punto y Hora aldizkaria duzue irakurgai, bere elkarrizketa, artikulu, borroka kanta eta beste hainbat artikulurekin. Bestalde, Jose Luis Elkorok Telesforo Monzonen hainbat pasadizo kontatzen dizkigu. Oroz gain, Telesforo Monzon abertzale sutsua, konprometitua, Euskal Herriaren, bere kulturaren, hizkuntzaren, lurraren eta jendeen aldeko militantea izan zen, abertzale guztiok maitatua.
PUNTO Y HORA. Telesforo Monzón. 217. zb. 1981
