GOMENDIOAK
Zuzendaria: Jon Mikel Fernandez Elorz
Torturaren gaineko testigantza bat da, bidegabekeria baten isla eta bi protagonista ditu, Iratxe Sorzabal eta bere ama Mari Nieves Diazena; baita nonahiko eszenatoki bat ere, Kantauri itsasoa, bere irabiatze etengabearekin; eta, batez ere, atzealde ikaragarria du, tortura, olatuen atzetik jotzen eta kolpatzen duena, nahiz eta 21 urte igaro diren Sorzabalek jasan zuen kalbariotik. Halako pairamena, non ezin baitzaio amari kontatu, eta ama batek ez luke inoiz entzun nahi izango alaba baten ahotik. Ebidentzia ulergarri horren gainean isiltasun mantu bat sortzen da, dokumentalaren amaieran azaleratzen dena.
Nekane Txapartegiren bizitza ere haragizkoa da. Garai berean torturatu zuten, eta bere etxekoandreak sufritu zuena susmatzen du, eta motxila hori alabari ez pasatzea nahi du. Bi arnas 'harrigarri hau osatzen duten ahotsetako bat da, Sorzabalen kasua oso zehatz ezagutzen duten eta diagnostiko erabakigarriak marrazten dituzten bi profesionalekin batera: Paco Etxeberria auzitegiko medikua eta Serge Portelli epailea. Haren testigantzek argiago erakusten dute Auzitegi Nazionalak zer erabaki zuen ilunpetan uztea joan den otsailean emandako epaian: «Ez da erabat egiaztatu tortura».
Ordurako kaleratuta zegoen dokumental hau, herritarren ekarpenen laguntzarekin amaitua. Bertan, jakina, Sorzabalek ezin du zuzenean parte hartu, burdin hesien artean jarraitzen duelako, baina hiru aldiz hitz egiten du: bata, 2001ean erbesterako bidea hartu zuenean egindako elkarrizketan, artean elektrodoen markak gorputzean zituela; bestea, antzerki proiektu baterako bere dolua bideratzen lagundu zuen kontakizun metaforikoan; eta hirugarrena, Madrilgo epaiketan egindako deklarazioa da, Euskal Herrian oihartzun handia izan zuena, 24 urtera kondenatu zuen epaimahaian izan ez zuena.
Dokumentala Borda Gorri Produkzioak ekoiztetxeak egin du, Muara Elkartearen laguntzarekin eta Jon Mikel Fernandez Elorzek gidoi eta zuzendaritzarekin. Irabazi-asmorik gabe egina da, baina bai torturaren errealitatea zabalduz: «Zergatik historia hau? Euskal Herrian torturak eragindako zauria ez delako itxi. Milaka dira azken hamarkadetan torturak eta tratu txarrak jasan dituzten euskal herritarrak, nahiz eta batzuk bakarrik aitortu diren ofizialki. Eta hori gutxi balitz, asko dira torturetan oinarritutako deklarazioen ondorioz preso jarraitzen dutenak». Horien artean, Iratxe Sorzabal Díaz, Mari Nievesen alaba.
